هفته‌ی گذشته گروه تحقیقاتی «آی‌پی‌وی‌ام» (IPVM) گزارشی مفصل در خصوص فروش تجهیزات و ابزار مانیتورینگ و نظارت تصویری به جمهوری اسلامی توسط شرکت چینی تیاندی (Tiandy) منتشر کرد. گزارشی که چشم‌انداز بسیار نگران‌کننده‌ای از کیفیتی جدید از سرکوب و همچنین سرمایه‌گذاری سنگین رژیم در این زمینه را در افق گستردگی و شدت رو به افزایش اعتراضات مدنی در ایران در برابر ما می‌گذارد. آی‌پی‌وی‌ام گروهی مستقل و یکی از معتبرترین نهادها در خصوص پژوهش و بررسی سیستم‌های نظارت تصویری است که نتایج تحقیقاتش در رسانه‌های بین‌المللی از رویترز گرفته تا والستریت ژورنال و همچنین نهادها و سازمان‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در گزارش آی‌پی‌وی‌ام شرکت تیاندی، مستقر در شهر تیانجین جمهوری خلق چین با ۶۸۸ میلیون دلار میزان فروش در سال ۲۰۲۰ یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سیستم‌های نظارت‌تصویری در جهان معرفی شده است.
تیاندی محصولات خود را به سپاه پاسداران، نیروی انتظامی و ارتش جمهوری اسلامی می‌فروشد و در ایران دارای نمایندگی است. اما درآمد هنگفت این شرکت تنها از محل تولید و فروش تجهیزات نظارت تصویری نیست. این شرکت رابطه تنگاتنگی با پلیس و نهادهای اطلاعاتی چین دارد و برای این دستگاه‌ها محصولاتی از قبیل «صندلی ببر» و یا «میز هوشمند بازجویی» می‌سازد. در خصوص این ابزار شکنجه‌ی چینی، گزارشها و تصاویر بسیاری طی سالهای گذشته منتشر شده‌اند. اردیبهشت ۱۳۹۴ دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی «صندلی ببر» را بر اساس توضیحات قربانیان شکنجه اینگونه به تصویر کشید:
زندانی سابق، لی شین‌مو در توضیح این صندلی شهادت می‌دهد: «صندلی ببر یک صندلی آهنی است. حلقه‌های فلزی دارد که مچ دست و ساق پا با آنها محکم به صندلی بسته می‌شوند. من روی این صندلی نشسته‌ام. دو نورافکن قوی بالای سرم به صورتم نور می‌انداختند. نوبتی مرا بازجویی می‌کردند. نمی‌گذاشتند خوابم ببرد. نمی‌توانستم طاقت بیاورم… ۹ روز و شب مرا به صندلی بسته بودند…»
پنج سال بعد، شهریور ۱۳۹۹ نوعی ارتقا یافته از این صندلی چینی را در گزارش سازمان عفو بین‌الملل با عنوان «ویرانگران انسانیت» در خصوص شکنجه بازداشت‌شدگان اعتراضات آبان ۹۸ در ایران می‌بینیم:
«اول یکی از بازجوها به بقیه می‌گفت که «یک کم قلقلکش بدهید» که به معنی ولتاژ بود. انگار یک مرتبه میلیون‌ها سوزن در تمام بدنم وارد می‌شد. اگر حرف نمی‌زدم و مقاومت می‌کردم ولتاژ را بالا می‌بردند. وقتی ولتاژ را زیاد می‌کردند، تمام بدنم شدید می‌لرزید و در کل بدنم سوزش شدید و وحشتناکی حس می‌کردم و از دماغم خون می‌آمد. این شکنجه به سلامت روانی و جسمی من آسیب‌های ماندگار زده است. هنوز هم نمی‌توانم بخوابم و سردردهای عجیب دارم»، این توضیحات را عفو بین‌الملل از قول یکی از آبانی‌های بازداشت‌شده مستند کرده است.
در چین بازداشت‌شدگان را از میله‌های پنجره آویزان می‌کنند:
و جمهوری اسلامی آنها را از سقف آویزان میکند:
شهریور ۱۳۹۹، دو ماه پیش از آنکه حرف از تشکیل «آبان تریبونال» برای نخستین بار در منابع فارسی پیش بیاید، جفری نایس خبر از تشکیل «ایغور تریبونال» به منظور پرداختن به جنایات جمهوری خلق چین بر علیه مردم ایغور داده بود. یکسال بعد، در جلسه‌ی شهریورماه ۱۴۰۰ این تریبونال، «کانار هیلی» از موسسه «آی‌پی‌وی‌ام» مستندات و گزارشاتی در خصوص نقش غول‌های صنعتی و تجاری چین، نظیر هوآوی و علی‌بابا و همچنین «تیاندی» در جریان «نسل‌کشی» ایغورها ارائه داد:
«میز هوشمند بازجویی» که در تصویر فوق مشاهده می‌کنیم یکی از محصولات شرکت تیاندی است که همراه با «صندلی ببر» به مشتریان شکنجه‌گر و بازجو پیشنهاد می‌شود. این میز دارای یک صفحه لمسی و یک صفحه نمایشگر برای نشان دادن مدارک به زندانی بسته شده به «صندلی ببر» است و قابلیت ضبط تمام اعترافات فرد شکنجه شده را نیز دارد. دوربینهای شرکت تیاندی به نرم‌افزارهایی با قابلیت «شناسایی و تعقیب قومیت» مجهز هستند. کانار هیلی در جلسه «ایغور تریبونال» از یک کیت نرم‌افزار «تحلیل‌گر نژاد» (race analytics) ساخت شرکت تیاندی گزارش داد. این ابزار امکان شناسایی و ردگیری “نژاده‌های” «زرد، سفید، سیاه» و «ایغور» را در اختیار خریدار می‌گذارد.
برخی از خریداران ابزار و فناوری تیاندی در ایران که در گزارش آی‌پی‌وی‌ام از آنها نام برده شده عبارتند از:
- حوزه علمیه اردبیل
- سپاه و نوید حضرت عباس
- سازمان تامین اجتماعی قم و زنجان
- نیروی انتظامی آگاهی خمام استان گیلان
- بنیاد تعاون زندان
- شرکت دولتی صا‌ایران، وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
- دادگستری زنجان
تارنامه‌ی نمایندگی شرکت تیاندی در ایران بلافاصله پس از انتشار گزارش آی‌پی‌وی‌ام ، صفحه‌ی مربوط به لیست مشتریان خود را حذف کرد. آرشیو این صفحه موجود است و ما در فهرست «پروژه‌های موفق تیاندی در ایران» نام بنیاد مستضعفان را هم می‌بینیم. همچنین با جستجو در شبکه‌های اجتماعی به تبلیغات «هلدینگ فراگستر» در خصوص محصولات تیاندی برمی‌خوریم که در آنها خود را به عنوان «نماینده انحصاری» این شرکت معرفی میکند:
اما بر اساس گزارش آی‌پی‌وی‌ام، ماه گذشته شرکت «پارس ارتباط» با نظارت مدیر منطقه‌ای «عباس آذرپندار» در «تیاندی‌ایران» قراردادی ۵ ساله با این تولید‌کننده چینی ابزار بازجویی، شکنجه و نظارت تصویری بسته است:
گزارش آی‌پی‌وی‌ام در خصوص ابعاد روابط تجاری شرکت چینی تیاندی با نهادهای متولی سرکوب، شکنجه و ترور در جمهوری اسلامی، با سپاه پاسداران و نیروهای انتظامی، نشانگر این واقعیت است که رژیم سعی در ایجاد ساختارهای نظارت و کنترل دیجیتال شهروندان خود با کپی‌برداری از الگوی چین و با ابزار و فناوری‌های ساخت این کشور دارد. به گفته‌ی پروفسور سعید گلکار از دانشگاه تنسی در چاتانوگا، سانسور گسترده، نقض حریم خصوصی و مانیتورینگ عمیق زندگی شهروندان اجزای اصلی این «الگوی چینی» هستند: «جمهوری اسلامی سعی دارد، اینترنتی شبیه به چین بسازد؛ ابتدا امکان ارتباط را به شکلی گسترده ایجاد کند و سپس آن را تحت کنترل خود درآورد». در زمینه نظارت و سانسور و سرکوب، رژیم مدتهاست که جا پای جمهوری خلق چین می‌گذارد. سال ۲۰۱۰ شرکت مخابرات ایران قراردادی ۱۳۰ میلیون دلاری با شرکت چینی «زد‌تی‌ئی» بست که یک سیستم نظارت و کنترل را روی زیرساخت‌های تلفن و اینترنت تحت مدیریت حاکمیت ایجاد کند. جزئیات قرارداد ۲۵ ساله با چین تا امروز منتشر نشده‌اند، با این وجود، اینکه این قرارداد مشمول همکاری‌های نظامی و امنیتی بین دو کشور می‌شود، امریست که مسئولان رژیم بارها صراحتا اعلام کرده‌اند.
گزارش آی‌پی‌وی‌ام در راستای همین همکاری‌ها جزئیات جدیدی در اختیار ما می‌گذارد. پروفسور گلکار می‌گوید، تا همین اواخر بسیاری از دستگاه‌های اطلاعاتی/امنیتی جمهوری اسلامی توسط افراد ناظر، آدم‌فروش‌ها و مخبران گردانده می‌شد. این امر به سرعت در حال تغییر است: « با دیجیتالی شدن ایران، یقین دارم که شاهد اشکال جدیدی از «ظلم و استبداد دیجیتالی» و نظارت و کنترل فزاینده‌ی شهروندان خواهیم بود.» جمهوری اسلامی سابقه‌ی سیاهی در زمینه سرکوب، خفقان، بازداشت منتقدان، شکنجه، اخذ و پخش اعترافات اجباری شهروندان معترض دارد. لغو تحریم‌ها در قالب «احیای برجام» تنها به تحقق رویای جمهوری اسلامی در برپایی «استبداد کامل دیجیتالی» با تکنولوژی چینی و الگوی چینی کمک خواهد کرد.
Cover by Tobias Tullius on Unsplash
